Jezuici przybyli do Poznania w 1571 r. obejmując ówczesny kościół świętego Stanisława biskupa (obecnie kolegiata Matki Boskiej Nieustającej Pomocy i św. Marii Magdaleny w Poznaniu), dwa szpitale, szkołę miejską “ad Sanctam Mariam Magdalenam” oraz plac pod budowę przyszłego kolegium, a także tereny wokół ówczesnego, rozebranego w XVII wieku, kościoła farnego – Kolegiata św. Marii Magdaleny w Poznaniu. Tak liczne nadania sprawiły, że już w krótkim czasie Poznań stał się jednym z największych centrów Towarzystwa Jezusowego w Polsce. Obecny budynek Kolegium wzniesiono w latach 1701-1733 pod kierownictwem Jana Catenazziego.

Kolegium stało się drugą po Akademii Lubrańskiego szkołą o charakterze uczelni wyższej w mieście. Szkoła miała 16 profesorów, w tym pierwszego rektora – Jakuba Wujka i ok. 300 studentów. Wykładano takie przedmioty jak: matematyka, geometria, fizyka, filozofia, prawo, języki antyczne oraz współczesne a także zoologię i ogrodnictwo. Szkoła, jak na owe czasy, była nowoczesna, gdyż wykłady z nauk przyrodniczych obejmowały również przeprowadzanie doświadczeń. Na terenie szkoły działało, poza bogato wyposażonymi gabinetami biologicznym i fizycznym, także obserwatorium astronomiczne i teatr szkolny. Jezuici próbowali przekształcić Kolegium w uniwersytet, na co otrzymali nawet zgodę papieża, która została jednak cofnięta wobec ostrej reakcji Akademii Krakowskiej, którego władze argumentowały, że dwa uniwersytety w Koronie stanowiłyby dla siebie jedynie konkurencję i jeden w zupełności wystarczy.

Jednakże na mocy przywileju królewskiego Zygmunta III Wazy z 28 października 1611 roku Kolegium Jezuickie zaistniało jako pierwszy (drugi jeśli liczyć po Akademii Lubrańskiego) w Poznaniu uniwersytet. Przywilej króla Zygmunta III został potwierdzony przez króla Jana Kazimierza w 1650 roku i króla Jana III Sobieskiego w 1678 roku. Na podstawie tych przywilejów nadawano w Poznaniu stopnie i tytuły magistra oraz doktoraty.

Po kasacie zakonu jezuickiego szkołę przejęła w 1773 Komisja Edukacji Narodowej i połączyła ją z Akademią Lubrańskiego. Nowo powstała Wojewódzka Szkoła Wydziałowa ponownie podjęła starania o uzyskanie statusu uniwersytetu i ponownie te starania zostały storpedowane przez Uniwersytet Jagielloński. Szkoła do dziś istnieje jako Liceum św. Marii Magdaleny.

Po II rozbiorze Polski szkołę przekształcono w gimnazjum, potem podzielono na dwa (gimnazjum im. Fryderyka Wilhelma i gimnazjum Św. Marii Magdaleny), a budynek stał się siedzibą władz zaborcy. 23 października 1805 przebywał tu car rosyjski Aleksander I w towarzystwie feldmarszałka Piotra Tołstoja i księcia Adama Czartoryskiego. Spożył tu obiad i uczestniczył w musztrze[2]. W ręce polskie obiekt ponownie przeszedł w 1806 roku. Wówczas, w listopadzie, przez niemal trzy tygodnie Kolegium stanowiło centrum ówczesnego świata – stało się kwaterą Napoleona Bonaparte. Po kongresie wiedeńskim budynek stał się siedzibą namiestnika Wielkiego Księstwa Poznańskiego, księcia Antoniego Henryka Radziwiłła. Funkcję tę pełnił do likwidacji autonomii w 1830 roku. Na dworze księcia gościło wiele sław, m.in. Fryderyk Chopin (1829) i Arthur Wellesley książę Wellington, pogromca Napoleona w bitwie pod Waterloo (1826).

W 1830 gmach zajęły pruskie urzędy Prowincji Poznańskiej. Po odzyskaniu niepodległości w 1919 stał się siedzibą Urzędu Wojewódzkiego, a po II wojnie światowej kolejno: Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej, Prezydium Rady Narodowej Miasta Poznania i wreszcie Urząd Miejski (i tę funkcję spełnia do dziś).

Po II Wojnie Światowej

22 grudnia 1920 r., na polecenie kardynała Edmunda Dalbora, kościół i kaplicę wraz z resztkami klasztoru przejęli ojcowie Jezuici, gdyż Dominikanie nie dysponowali środkami na ich zagospodarowanie.

Jezuici nadali kościołowi tytuł Matki Boskiej Pocieszenia, umieszczając w głównym ołtarzu, na tle zabytkowego obrazu św. Dominika, podtrzymywaną przez dwa złocone anioły wierną kopię wizerunku Matki Boskiej Śnieżnej z Rzymu – dla nabożeństw sodalicyjnych.

W dwudziestoleciu międzywojennym słabiej była wykorzystywana kaplica Matki Boskiej Różańcowej – wskutek niemożności dogrzania jej w czasie zimy.

W czasie okupacji kościół i kaplicę władze zamieniły na magazyny wojskowe. Z czczonego obrazu Madonny Różańcowej hitlerowcy ukradli złote korony, choć były szczelnie zasłonięte. Wywieźli też wielką, poźnogotycką, spiżową płytę nagrobną, wykonaną w norymberskim warsztacie Vischerów, kasztelana lwowskiego Feliksa Paniewskiego herbu Godziemba, znajdującą się przy wejściu do kaplicy. Zwrócono ją w 1990 r. z… petersburskiego Ermitażu. Spalono też wszystkie ławki.

Po okupacji przez półtora roku rozkwitało życie sodalicyjne, starannie stłumione przez ateistyczny reżim komunistyczny. W 1963 r. w kościele zainstalowany został obraz Serca Jezusowego prof. Adolfa Hyły z Krakowa i nastąpiła zmiana wezwania na obecne, a w 1968 r. doczekaliśmy się uroczystej koronacji Królowej Różańca św. dnia 12 października – na zakończenie Synodu Archidiecezjalnego, z klejnotów zebranych w Badenii przez „Pax Christi”.

W latach 70. tych XX wieku, przez z górą sześć lat trwał wielki remont kościoła, w czasie którego prezbiterium odsłoniło swe pierwotne gotyckie formy, okna w nawie wróciły do pierwotnych barokowych rozmiarów a belkowanie całkowicie opasało jej przestrzeń. W całym kościele przeprowadzona na dużą skalę wykopaliska archeologiczne. Odświeżono też wspaniałe rzeźbione manierystyczne pozostałości stall w prezbiterium.

W listopadzie 1993 r. odbyło się uroczyste otwarcie nowo wyremontowanego kościoła. W roku 1998 Kaplica Różańcowa przeżywała swoją uroczystość, a mianowicie trzydziestolecie koronacji Cudownego Obrazu. Przez cały październik, codziennie inna parafia składała hołd Królowej Różańca św., w uroczystej swej pielgrzymce wieczornej, Mszy św. i Różańcu św.

Wspominając historię Jezuitów w Poznaniu trudno nie wspomnieć o wspaniałej osobie o. Czesława Białka SJ – powstańca warszawskiego, wybitnego patrioty, duszpasterza i społecznika. Szczegółowe informacje o nim dostępne są na naszej stronie.

Oprac. DM na podstawie m.in. Wikipedia

Pełny link: https://www.youtube.com/watch?v=qPrSZ7NVnCM&feature=youtu.be